مدفوع ماده‌ای خمیری شکل است که در روده و با باقی مانده مواد هضم شده در بدن تولید می شود و در حالت عادی خمیری شکل و نیمه جامد بوده و از راه مقعد خارج می شود. توجه به تغییر رنگ مدفوع و سایر علائم ظاهری آن می‌تواند شما را از سلامت بدن و یا ابتلا به عارضه ای خاص آگاه نماید. ما در این مقاله به تشریح تغییراتی در مدفوع که از ابتلا به بیماری های مختلف هشدار می دهد، می‌پردازیم :
مدفوع نرمال چه ویژگی هایی دارد؟در صورتی که مدفوع شما و یا کودکتان دارای ویژگی‌های زیر است؛ نیازی به نگرانی و بررسی های بیشتر نیست :

•  رنگ نرمال، نه تیره رنگ است و نه رنگی روشن دارد.
  
• غلظت نرمال همانند غلظت خمیردندان در نظر گرفته می شود.
  
• طول مدفوع نرمال 10 الی 20 سانت است.
  
• مدفوع نرمال بدون فشار و به راحتی خارج می‌شود.
  

ما در ادامه به بررسی علت تغییر غلظت و تغییر رنگ مدفوع می پردازیم :
تغییر رنگ مدفوعرنگ مدفوع از بیلی روبین نشات می گیرد. بیلی‌روبین ماده ای است که در کبد و از تخریب هموگلوبین و گلبول‌های قرمز خون تولید می شود. و از سلول های کبدی به صفرا ترشح می شود. بسته به میزان غلظت این ماده رنگ صفرا از سیاه به زرد کم رنگ تغییر پیدا می کند. در مرحله بعد صفرا ترشح شده در مجرای صفراوی به درون روده ها راه پیدا کرده و بسته به سرعت حرکت محتویات روده، صفرا دچار تغییر رنگ می شود و این عامل بر تغییر رنگ مدفوع تاثیر می گذارد. در این مورد دو حالت ایجاد می شود :

• حرکت محتویات روده با سرعت طبیعی، تغییر رنگ مدفوع به قهوه ای کمرنگ تا پررنگ
  
• حرکت محتویات روده با سرعت بالا، تغییر رنگ مدفوع به سبز به علت تغییرات شیمیایی بیلی روبین یا فقدان آنها ست که تغییر رنگ مهمی محسوب نمیشود. اما اگر مدفوع فاقد بیلی روبین باشد، رنگ مدفوع خاکستری رنگ شده و جریان صفرا به روده قطع شده است. علت این امر معمولاً وجود تومور در در مجرای صفرا یا پانکراس است.
  

تغییر رنگ مدفوع به این شرح است :
سیاه شدن مدفوعتغییر رنگ مدفوع به سیاه به علت نفوذ خون درون آن است. در صورتی که میزان خونریزی زیاد بوده و حجم هموگلوبین در روده‌ها زیاد شود، رنگ آن به سیاه تغییر  پیدا می کند. همچنین در صورتی که این خونریزی از قسمت بالای دستگاه گوارش باشد به علت اینکه خون زمان زیادی را دستگاه گوارش باقی مانده می تواند تیره شده و مدفوع را سیاه رنگ نماید.
 این نوع مدفوع معمولاً به شدت چسبناک بوده و بوی بسیار بدی نیز می دهد. زخم دئودنوم، خونریزی داخلی در بخش بالایی دستگاه گوارش می‌تواند عامل سیاه شدن رنگ مدفوع باشد، البته ممکن است مصرف آهن یا داروهای حاوی بیسموت و یا خوراکی هایی مثل زیتون، شیرین بیان، تمشک آبی و الکل علت سیاه رنگ شدن آن باشد.
قرمز شدن مدفوععلت تغییر رنگ مدفوع به قرمز، خونریزی است. اما نشان می دهد خونریزی از قسمت انتهایی دستگاه گوارش بوده و چون خون مقدار زمان کمتری را دستگاه گوارش بوده تغییر رنگ چندانی نداشته است.
 تغییر رنگ مدفوع به قرمز روشن ناشی از مشکلات بواسیر، اختلالات دستگاه گوارش، سرطان روده بزرگ است و تغییر رنگ به قرمز تیره ناشی از خونریزی داخلی بخش پایینی دستگاه گوارش، بواسیر داخلی، شقاق مقعد، پولیپ روده بزرگ، دیورتیکولیت یا سرطان روده بزرگ است.
زرد شدن مدفوععلت تغییر رنگ مدفوع به زرد بیمار شدن لوزالمعده (پانکراس) است. در حالت عادی آنزیم هایی از لوزالمعده ترشح می‌شود که به هضم چربی، پروتئین و کربوهیدرات کمک می کند. در صورتی که این آنزیم ها وجود نداشته باشند، فرآیند هضم به طور کامل صورت نگرفته و چربی ها هضم نمی شوند. در نتیجه مدفوع زرد رنگ و بد بو می شود.
 یکی از علت های عدم ترشح آنزیم از لوزالمعده، مسدود شدن مجرای لوزالمعده توسط تومورها است. همچنین ابتلا به پانکراتیت مزمن در اثر زیاده روی در مصرف الکل از دیگر علت هایی است که تولید آنزیم را با  اختلال مواجه می کند.
کم رنگ شدن مدفوعمصرف مداوم برنج  و غذاهای کم رنگ شایع ترین علت کم رنگ شدن رنگ مدفوع است. ولی در صورتی که این مشکل تا چند روز ادامه پیدا کند، احتمالاً مشکل از جای دیگری است.
 در حالت عادی ترشح صفرا از کبد موجب تیره شدن رنگ مدفوع می‌شود، اگر رنگ مدفوع کم رنگ است، یعنی صفرا به میزان کافی از کبد ترشح نمی شود. بیماری های مربوط به کبد نظیر التهاب همراه با درد زیاد، موجب تغییر رنگ مدفوع نیز می شوند. به علاوه این مشکل با اختلال در عملکرد لوزالمعده نیز بی ارتباط نیست.

منبع مقاله