خواص دمنوش های گیاهی

#1
خواص دمنوش های گیاهی زیاد است. دمنوشها اجزای گیاهان دارویی قابل حل در آب مانند گل، برگ، ساقه، ريشه، ً دانه و پوست ميوه هستند که معمولا خاصيت دارويي دارند. دمنوش ها به صورت تکي و يا ترکيبي توليد مي شوند. گياهان ، اغلب داراي سلول هايي با ديواره هاي مقاوم و مستحکم هستند كه بدن ما به سبب نداشتن آنزيم هاي تجزيه كنندۀ اين تركيبات، قادر به هضم و دسترسي به تركيبات مفيد آنها نيست. بنابراين براي دسترسي به اين تركيبات سودمند بايد از روشهايي مانند دم كردن و يا جوشاندن استفاده كرد. دم كردن و جوشاندن گياهان دو روش مختلف است و نوشيدني حاصل از هر روش، خاصيت و تأثير جداگانهاي بر بدن مي گذارد. دمنوش روشی کاملا در دسترس برای بهره مندی از خواص گیاهان دارويي است. اين روش مبتني بر استخراج ترکيبات معطر برگهاي تازه يا خشک، ريشه، ساقه و گل هاي گياهان دارويي به شيوه دم کردن، جوشاندن يا خيس كردن است كه عموماً در آب گرم انجام مي شود. اگر خيساندن گياه مورد استفاده باشد، آب سرد بايد به مدت چند ساعت روي گياه بماند و سپس صاف كرده آن را استفاده كرد. براي تهيه دمنوش، گياه چند دقيقه اي در آب گرم مانند چاي مي ماند و اگر جوشانده مورد نظر باشد، بايد گياه را در آب جوش چند دقيقه اي جوشاند. اگر گياه دارويي كيفيت مطلوبي داشته باشد، مي توان اين روش درمان را نسبتاً مورد اطمينان دانست. سلولهاي گياه در صورت تازه يا خشك بودن مي توانند بخوبي در صورت نبود رطوبت، تركيبات و خواص خود را حفظ كنند. اين قابليت بخصوص براي حفظ گياه در مدت طولاني يك مزيت محسوب مي شود. همچنين گياهان دارويي مي توانند تركيبات فعال را در مدت طولاني و در مكانيسم هاي تغيير دهنده اي مانند اكسيداسيون نيز حفظ كنند. براي تشخيص اين واقعيت، كافي است تا چند برگ خشك نعناع يا اسطوخودوس را ميان انگشتان بساييد تا بوي معطر آنها احساس شود. ریشه ها، ساقه ها و دانه ها بهتر از برگ ها و گل ها این ترکیبات را حفظ می کنند. دم کرده : دم کردن ، بیشتر در موارد گل آذین ، سر شاخه گلدار و مخصوصا گل انجام می گیردمقدار تعيين شده براي اينکار بايد عضو گياه رادر ظرفي جاي داده ، آب جوش بر روي آن بريزند وسپس آنرا براي مدتي که معين شده به حال خود باقي گذارند تا دم شود. جوشانده : در تهیه جوشانده ها باید عضو گیاه را در ظرف محتوی آب سرد وارد نمود وسپس گرماي آب ر به مرحله جوشانيدن رسانيد محلولهاي حاصل از جوشاندن يا دم کردن ، بهتر است به حالت خالص ودر غير اينصورت ، پس ازشيرين کردن با قند يا عسل مصرف شود . اگر براي جوشاندن گياه زمان معيني ذکر نشده باشد ،بايد پس از آنکه محلول به مدت دقيقه ۱ جوشيد ، آنرا از گرما دوركرد و برا ي مدتي كه تعيين گرديده به حال خود گذاشت تا دم شود . در تهيه جوشانده ها ودم كرده هاي گياهي ، مي توان يك گياه دارويي معين را اعم از اينكه به حالت تازه يا خشك شده باشد ، به مقاديرمساوي بكار برد. زيرا اگر گياه تازه به علت داشتن آب ، وزن بيشتري دارد درعوض مواد موثره آن فعالتر اثر مي كند بطوري كه اثر درماني آن تقريبا برابر با نوع خشك خواهد بود. خیسانده : این شکل برای مواد موثری که در اثر حرارت از بين مي روند ، توصيه مي شود . براي تهيه خيسانده ، مقدار مشخصي از پودر گياه را در حجم معيني از آب ريخته ،در ظرف را ۶الي۱۲ ساعت مي بندند. دمنوش های مخلوط چند گیاه : برخی از گیاهان داروئی از قدیم با هم مخلوط مي شدند. تجربه نشان داده که اين مخلوط مي تواند اثرات تقويت کننده داشته باشد ضمن اينکه مخلوط کردن، سبب مي شود برخي عوارض جانبي هم كم يا حذف شود. فرض كنيد يكي از تجارب خوب ايراني ها اين است كه ليموعماني و گل گاوزبان را با هم مخلوط مي كنند. اين كار سبب مي شود دم كرده مزه بهتر و رنگ زيباتر پيدا كند و خاصيت آرام بخش آن قوي تر از هر دو گياه به تنهايي شود. اما اگر بدون مطالعه بخواهيم گياهان را با هم مخلوط كنيم، ممكن است تركيبات شان با هم تداخل داشته باشد و عوارض جانبي شان زياد شود يا حتي مخلوط كردن آنها سبب از بين رفتن برخي خواص يا ايجاد يك سميت جزيي يا شديد شود. بنابراين بدون تجربه نمي توانيم خودمان گياهان را با هم مخلوط كنيم و به مصرف برسانيم. اجزای گیاهی مورد استفاده در دمنوش ها: از اجزای مختلف گیاه در تهیه دمنوش های مختلف استفاده مي‌شود برگ: برگ‌ها نقش بسيار مهمي در چرخه غذايي جانوران و انسان دارند. استفاده از انواع سبزي‌ها به صورت خام و پخته بخشي از نياز غذايي انسان‌ها را برطرف مي‌کند. انسان از برگ گياهان استفاده‌هاي ديگري نيز مي‌کند. مثلاً با خشک کردن برگ دمنوش تهيه مي‌كند و يا از برگ‌هاي روغن دار انواع روغن‌ها را مي‌سازد. برگ‌ها براي خوش طعم ساختن غذا و تهيه داروها سودمند هستند.مانند: آویشن،به لیمو،ریحان ،نعنا،مریم گلي و.... گل: ساختار زایشی در گیاهان است. بیشتر ميوه‌ها که از توليد مثل گياهي بوجود مي‌آيند در واقع بزرگ شده قسمت‌هايي از گل هستند. گل‌ها غذاي کمتري از ديگر بخش‌هاي گياهان توليد مي‌کنند، اما چندين ادويه و ترشي جات مهم از توليدات آن‌ها است.. زعفران، شامل پرچم‌هاي خشک شده گل زعفران است. ميخك و كبر به عنوان طعم دهنده استفاده مي‌شوند. گل‌هاي هميشه بهار به عنوان ادويه و عامل رنگ دهنده نيز استفاده مي‌شوند. گل‌هاي خشك مثل داوودي، رز، ياس و بابونه به‌دليل عطر خوش و خواص درماني خود به چاي‌ها اضافه مي‌شوند. گاهي اوقات، براي خوش‌عطركردن به برگ‌هاي چاي اضافه مي‌شوند. ریشه : بخشی از گیاه است که معمولاً زیر خاک قرار دارد و گياه با آن، آب و مواد معدني را جذب مي‌کند. ساقه‌هاي زيرزميني و ريشه گياهان داراي ترکيبات مختلفي است كه به عنوان طعم دهنده، شيرين كننده، و همچنين با توجه به تركيبات موجود به عنوان دارو براي درمان بيماري هاي مختلف به كار مي رود.مانند: زنجبيل، شيرين بيانو... پوست: پوست بیرونی‌ترین لایه از ساقه و ريشه‌هاي گياهان چوبي است. در برخي گياهان اين لايه از ساقه به عنوان ادويه، رنگ دهنده، طعم دهنده و همچنين با خواص دارويي بسيار معروف مي باشد مانند : دارچين و پوست درخت بيدو..... میوه: بخش رسیده و تخمدان یک گیاه گلدار را ميگويند. هنگامي که در آشپزي بحث از ميوه به‌عنوان غذا مي‌شود، اين واژه معمولاً فقط به ميوه گياهاني گفته مي‌شود که شيرين و گوشتدار هستند. درحاليکه گروه بسيار زيادي از سبزيجات معمولي، مغزهاو غلات، ميوه گياهان خود محسوب مي‌شوند. كه هر كدام داراي خواص بيشماري در درمان و خصوصا پيشگيري از بيماري ها هستند. اصول جمع آوری و خشک کردن گیاهان دارویی: کمیت و کیفیت مواد موثر و آثار درمانی گياهان دارويي مستقيما به زمان جمع آوري آن ها بستگي دارد. زمان مناسب جمع آوري، زماني است که گياه رسيده و حداکثر ميزان مواد موثر در آن ايجاد شده باشد. در اين شرايط پس از جمع آوري، بايد به سرعت، آن ها را خشك نمود. گياهان خشك شده را بايد دور از نور نگه داشت تا از اكسيد شدن مواد آن و تبخير شدن اسانس آن ها جلوگيري شود. همچنین برای جلوگیری از کپک زدن بايد در جاي هوادار، خشک و گرم، به خشک كردن آن ها پرداخت. خشك كردن گياهان در زير هودهاي فن دار و اتاق هاي آفتاب گير و داراي در باز كاملا مناسب است. محيط گاراژ و نظاير آن هيچ گاه نمي تواند براي خشك كردن گياهان، محيطي مناسب باشد؛ زيرا بوي بنزين و دود، آن ها را خراب مي كند. در شرايط مناسب ذكر شده، گياهان مي توانند حداكثر به مدت يك هفته خشك شوند. مدت بيش از اين، باعث كاهش بوي گياهان و كم رنگ شدن آن ها مي شود. گل: گل ها بعد از طلوع آفتاب، وقتی که شبنم ها تبخیر می شوند جمع آوری مي شوند؛ زيرا شبنم باعث افزايش رطوبت و پوسيدگي مي شود. بهترين زمان براي اکثر گل ها هنگامي است که کاملا باز مي شوند. گلبرگ ها چون به سرعت خراب مي شوند بايد آن ها را در يك سطح، مانند سيني خشك نمود. در مورد گل هاي ريز و كوچك مانند استوخدوس، بايد قبل از ريختن گل ها، از حدود ۲۰ سانتي متر سرشاخه گل دار را جدا نماييم و آن را به طرف پايين آويزان كنيم. در خشك كردن گياهان بايد دقت نمود كه كليه حشرات يا ناخالصي ها را از آن جدا كنيم و گل ها را روي كاغذ خشك كن يا پارچه تميز خشك كنيم. برگ: در گیاهانی که دارای برگ های بزرگ هستند مي توان برگ ها را چيد و به طور جداگانه خشک نمود؛ اما در برگ هاي کوچک مانند نعناع و بادرنجبويه، بايد برگ را با ساقه خشك نمود. براي خشك كردن مي توان ۸ تا ۱۲ دسته ساقه برگ دار را با هم بست و به سمت پايين آويزان نمود؛ سپس وقتي كاملا خشك شد و حالت شكنندگي پيدا كرد آن ها را از ساقه جدا كرد. پوست: در مورد روش جمع آوری پوست ها باید در فصل پاییز و قبل از اين که صمغ ها و شيرابه ها، آسيبي به پوست گياهان وارد کند؛ مگر اين که بخواهيم کل گياه را به صورت تنتور دارويي استفاده كنيم. پوست را نبايد با آب شست بلكه براي زدودن آلودگي هاي خارجي، حشرات و يا قارچ هاي پوست، بايد اين گونه مواد را از روي آن ها تميز كرد؛ سپس آن ها را به قطعات كوچك ۲ تا ۳ سانتي متري تقسيم نمود و بر روي يك سطح، مانند سيني خشك كرد. میوه: بهترین زمان جمع آوری میوه ها، پس از رسيدن کامل و قبل از نرم شدن آن هاست. در غير اين صورت ضمن خشک شدن، اثر خود را از دست مي دهند. ميوه ها را بايد در يک سطح قرار داد و پيوسته آن ها را پشت و رو کرد تا از كپك زدگي آن ها جلوگيري شود. در صورتي كه ميوه ها كپك داشته باشند بايد آن ها را دور ريخت. ریشه: ریشه ها اکثرا در فصل پاییز و زماني که قسمت هوايي گياه در حال خشک شدن است جمع آوري مي شود. در بعضي گياهان مانند گل قاصدک، ريشه گياه را بايد در فصل بهار جمع آوري نمود.براي خشك شدن ريشه ها ابتدا بايد آن ها را شست تا گرد و خاك و گل آن ها تميز شود. سپس در صورت لزوم، پوست آن ها را جدا نمود و در صورت درشت بودن، آن ها را به قطعات و قسمت هاي كوچك تري تقسيم كرد. البته اين عمل بهتر است تا ريشه تازه و نرم است انجام شود؛ چون ريشه هاي خشك بسيار سخت مي شوند و خرد كردن آن ها مشكل است. دانه : دانه ها را باید پس از رسیدن کامل جمع آوری کرد. اکثر دانه ها در فصل تابستان به طور کامل می رسند. چنانچه دانه هاي ريز و كوچك بر روي سرشاخه قرار داشته باشند بايد حدود ۲۰ سانتي متر بالاي ساقه را چيد و به طرف پايين آويزان نمود تا خشك شود. زير ساقه بايد كاغذ خشك كن قرار داد تا دانه هايي كه خشك مي شوند و مي ريزند را جمع آوري نمود. چون دانه ها پس از رسيدن توسط پرندگان يا باد از بين مي روند از اين رو قبل از اين بايد آن ها را جمع آوري نمود. همچنين دانه ها را نبايد زير نور مستقيم آفتاب خشك كرد. پیاز: بهترین زمان جمع آوری پیازها هنگامي است که قسمت هوايي کاملا خشک شود. البته در بعضي گياهان مانند سير، قبل از پژمرده شدن کامل برگ ها به خاطر گم نشدن محل آن ها، بايد به جمع آوري سريع آن ها پرداخت. چه مدت می توان گیاه دارویی را نگهداري کرد؟ مدت عمر دمنوش افزون بر شيوه آماده کردن گياه ( خرد کردن، ساييدن و...) به نحوه نگهداري آن نيز بستگي دارد. هر چه يک گياه بيشتر ساييده شده باشد، مدت نگهداري كمتري خواهد داشت؛ زيرا مقدار بيشتري از اسانس ها را به دليل در معرض هوا بودن از دست مي دهد. گياهان نگهداري شده در ظروف بدون منفذ ماندگاري طولاني تري نسبت به گياهان بدون بسته بندي صحيح دارند. گرچه عطر و بوي اين گياهان نيز ممكن است ماه ها باقي بماند، اما خواص پزشكي آنها به اسانس هاي گياه بستگي دارد كه با گذر زمان كاهش مي يابد. به همين دليل توصيه مي شود، گياهاني كه در كيسه نگهداري مي شوند، حداكثر طي دو تا سه ماه استفاده شود، اما گياهاني را كه در ظروف بدون منفذ هستند، مي توان تقريبا تا يك سال نگهداري كرد. بعضي از انواع گياهان دارويي به دليل خواص پزشكي منحصر به فرد و در دسترس بودن براي درمان دردها و مشكلات معمول روزمره كاربرد زيادي دارد.


ارسال پست

بازگشت به “ساير موارد”

چه کسی حاضر است؟

کاربران حاضر در این انجمن: کاربر جدیدی وجود ندارد. و 13 مهمان

cron