یکی از بندهای طرح جنجال آفرین مجلس در مورد افزایش نرخ باروری، ناظر بر اعمال مجازات برای انجام اعمال جراحی عقیم سازی است؛ بندی که با مخالفت های شدید و بازتاب های خاص رسانه ای روبرو شد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، یکی از بندهای طرح جنجال آفرین مجلس در مورد افزایش نرخ باروری، ناظر بر اعمال مجازات برای انجام اعمال جراحی عقیم سازی است؛ بندی که با مخالفت های شدید و بازتاب های خاص رسانه ای روبرو شد.

 

برداشت اشتباه برخی رسانه ها باعث شد تا این بند طرح، به گونه‌ای برای مردم معرفی شود که انگار مجلس قرار است برای تک تک افرادی که این عمل را انجام دهند، مجازات در نظر بگیرد. موافقان و مخالفان طرح نظرات خود را بیان کردند و سوءتفاهم ها تا حدی رفع شد اما نکته ای که در این بین ناگفته ماند، چرایی اعمال مجازات برای این اعمال جراحی عقیم سازی است.

  10 ویژگی یک کفش مناسب که موقع خرید باید درنظر بگیرید
معرفی تصویری ۱۱ تا از رایج ترین مشکلات ناخن در کودکان
تغذیه در ورزش یوگا: چه بخوریم و چه نخوریم؟
عفونت ادراری کودکان: علائم، علت، پیشگیری و بهترین داروهای گیاهی درمان



وازکتومی چیست؟

 

وازکتومی نسبت به توبکتومی، عمل جراحی شایعتریست. سابقه این عمل که به عقیم سازی مردان منجر می شود به حدود یکصد سال قبل می رسد و از حدود صد سال پیش عمل وازکتومی (Vasectomy) برای مردان انجام می شود .

 

در دهه 1960 پس از 60 سال تحقیق و تجربه از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان راحت‌ترین و مطمئن‌ترین روش پیشگیری از بارداری معرفی و توصیه شد و در کشورهای مختلف از جمله چین، کانادا، انگلستان و آمریکا مورد استقبال گسترده قرار گرفت . سالانه دو میلیون خانواده در دنیا وازکتومی (Vasectomy) را به عنوان روش پیشگیری از بارداری خود انتخاب می کنند.

 

دز سال 1974 دکتر لی شانکیانگ (جراح چینی)عضو انستیتو تحقیقات علمی تنظیم خانواده چونگ کینک روش وازکتومی بدون تیغ جراحی (nsv)را ابداع نمود و در ایالت سیچوان ارائه داد .در آن زمان وازکتومی در مردان چینی ناخوشایند و بستن لوله ها ی زنان روش متداول عقیم سازی داوطلبانه بود . ولی امروزه در ایالت سی چوان تعداد وازکتومی انجام شده بسیار بیشتر از بستن لوله های زنان است (یعنی 5 به 1 ) . در بقیه ایالات چین نیز تعداد زنان لوله بسته همچنان بیشتر از مردان وازکتومی شده است (سه برابر). در حال حاضر بیش از 10 میلیون مرد چینی تحت عمل وازکتومی بدون تیغ جراحی قرار گرفته اند.

  

در ایران این روش از سال 67 تا 68 رسما در برنامه‌های تنظیم خانواده گنجانده شده است و در اوایل اردیبهشت ۱۳۷۲ با آمدن پروفسور لیسون چان به ایران ، این روش به محافل علمی معرفی شد. 

 

 وازکتومی را نخستین‌بار در ایران دکتر فریدون فروهری، مدیر پلی‌کلینیک شهید جعفری مرکز بهداشت شرق تهران، انجام داد. وی که پدر وازکتومی ایران شناخته شده است، شاگردان متعددی تربیت کرد و برای ترویج این روش به تمام نقاط ایران فرستاد.

 

عوارض وازکتومی برای مردان 

 

عمل جراحی وازکتومی عوارض پزشکی برای مردان در پی داشته و منجر به نقص عضو می شود. در کتاب رساله ی نکاحیه در بخش تشریح عوارض این عمل جراحی آمده است:
 
بسیاری به غلط برای رسیدن به هدف، این طور به مردم القا کرده و می‌کنند که بستن لوله‌ها قابل برگشت بوده و هیچ عارضه‌ای ندارد. ضمن اینکه در اینجا تعدادی از عوارض مهم آن را ذکر می‌کنیم به خوانندگان عزیز توصیه می‌کنیم به مراجعی که در ذیل معرفی می‌شود مراجعه کنند؛ و این حق مردم ماست که قبل از یک اقدام پزشکی عواقب را به طور کامل بدانند همان طور که در خارج عمل می‌شود. این عوارض به اختصار شرح داده می‌شود:
 
1-غیرقابل برگشت بودن عقیمی.
 
اولین و مهمترین عارضه بستن لوله‌های مردان آن است که حداقل در نیمی از موارد عقیمی حاصله دائمی و غیرقابل برگشت است. پس از وصل کردن لوله‌ها در صورت موفقیت فقط 70 درصد بوده و مهمتر آنکه با وجود باز شدن لوله‌ها (در صورت موفقیت) فقط در 47 درصد یعنی کمتر از نصف باروری حاصل شده است. یعنی نیمی از مردان برای همیشه دچار عقیمی می‌شوند. (مجموعه مطالعه سه کشور آلمان، اتریش و سوئیس منتشر شده در مجله اورولوژی آمریکا، سال 1990)
 
علت این موضوع آن است که حتی اگر لوله‌ها باز شوند به علل ایمنی در زمان بسته بودن لوله‌ها، سلول‌های باروری بیضه و تولید آنتی کور ضد آنها خاصیت باروری را برای همیشه از دست می‌دهند.
 
با توجه به مطالب بالا در کشورهای غربی نه تنها به افراد غیرقابل برگشت بودن را می‌گویند بلکه از شخص در این مورد و سایر عوارض امضا می گیرند. در حالی که در کشور ما که صداقت و اخلاق پزشکی به علت اسلامی بودن آن بایستی اهمیت بیشتری داشته باشد در سال‌های گذشته این طور عمل نشده و با افراد به خصوص در روستاها فقط در مورد وصل شدن مجدد لوله‌ها صحبت شده و هیچ اطلاعی در مورد غیرقابل برگشت بودن در نیمی از موارد و سایر موارد گفته نشده که جای تاسف دارد.  
 
2-خونریزی و تجمع لخته در محل عمل (هماتوم) 2 درصد و حتی تا 29 درصد در بعضی گزارش‌ها دیده می‌شود. 
 
3-عفونت محل عمل: بالا بودن میزان عفونت عمل در گزارش‌های خارج از کشور باعث تعجب پزشکان بوده و بین 12 تا 38 درصد گزارش شده است (به طور متوسط 3.4 درصد)
 
4-در عده کمی از بیماران درد بیضه و تورم مزمن موضع بستن لوله (گرانولوم) ایجاد می‌شود که باعث اختلال فکر بیمار شده و کارایی شغلی او را کاهش می‌دهد.
 
5-ناتوانی جنسی: یکی از عوارضی که بعد از بستن لوله در مردان دیده می‌شود ناتوانی جنسی است که بیشتر منشا روحی دارد و به ندرت منشا اورمونی. (اختلال سلول‌های لیدیگ در مقالاتی گزارش و تایید شده است.)
 
علت اصلی تغییر تصور بیمار از بدن خود و عدم قابلیت باروری (Body Image) یعنی تغییر در تصور شخص از خودش است. این نوع ناتوانی جنسی گاهی در مقابل درمان‌های رایج مقاوم است. گرچه این عارضه شایع نیست ولی از نظر خانوادگی و حفظ خانواده دارای اهمیت خاصی است.
 
6-عوارض عمومی دیگر پس از بستن لوله‌ها مطرح شده که گرچه قطعی و ثابت شده نیست ولی در سایر کشورها به خصوص کشورهای غربی این مسائل را نوشته و از بیمار امضا می‌گیرند.
 
یکی اینکه در مقاله‌هایی از کشور انگلیس ادعا شده که بستن لوله‌ها در مردان شیوع سرطان پروستات را افزایش می‌دهد و دیگر اینکه بعد از بستن لوله‌ها خطر عوارض قلبی عروقی و تصلب شرائین به دنبال بستن لوله‌ها را نشان می‌دهد. گرچه دو موضوع فوق را پزشکان قبول ندارند معهذا به افراد مورد عمل موضوع را به صورت فوق نوشته و امضا می‌گیرند.
 
حال می‌بینیم که در کشورهای دیگر چه قدر با دقت تمام مسائل را قبل از بستن لوله‌ها توضیح می‌دهند؛ آیا در کشور ما هم این طور عمل شده؟ متاسفانه در اکثر موارد جواب منفی است و حتی غیرقابل برگشت بودن قطعی را که در نیمی از موارد دیده می‌شود از بیمار مخفی می‌دارند و در محافل فقط باز شدن لوله را ذکر کرده و از گفتن آمار باروری پس از باز شدن لوله ها خودداری شده است.
 
این طور برخورد با مسائل و رسیدن به هدف در شان کشور اسلامی ما نیست.
 
مخالفت جدی مراجع تقلید با عقیم سازی
 
اکثریت مراجع تقلید با روش‌های منجر به نقص عضو در مردان (بستن لوله‌ها یعنی وازکتومی) مخالفند.
 
رساله نکاحیه نیز به این موضوع پرداخته و می گوید: مراجع تقلید بسیاری با عقیم سازی مخالفند، از جمله حضرات آیات: رهبر فقید انقلاب حضرت امام خمینی (قدس سره) آیت الله العظمی اراکی؛ و رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای بستن لوله‌ها در مردان را در صورت احتمال عدم بازگشت جایز ندانسته‌اند. عدم بازگشت باروری در نیمی از موارد قطعی است لذا این عمل فعل حرام محسوب می‌شوند و صرف بیت‌المال برای یک فعل حرام امری غیرشرعی بوده و می‌تواند تبعات سوء در جامعه را داشته باشد.
 
بسیاری از بیماران که لوله‌های آنها بسته شده متاسفانه از فتاوی فوق آگاهی نداشته و پس از دریافتن موضوع متاثر و متعجب می‌شوند.
 
عوارض روحی اعمال جراحی عقیم سازی
 
بسیاری از متخصصین بر این باورند که این عمل جراحی در درازمدت منجر به بروز مشکلات و عوارض روحی برای مردان می شود. بستن لوله‌ها در مردان به علت عقیمی دائمی حاصله در نیمی از موارد می‌تواند مشکلات اجتماعی و نقش‌های سنگین خانوادگی را در برداشته باشد که مواردی از آن را اینجانب در خارج از کشور زیاد دیده و با انجام بستن لوله ها در ایران شاهد موارد آن هستیم.
 
در مواردی که همسر بیمار به عللی از وی جدا شود یا  فوت کند، به علت عدم امکان باروری در این ازدواج، دچار شکست و ناکامی و عوارض روحی بسیار سنگین می شود...
 
 
 
با توجه به این که طی 25 سال اخیر از سال 68 تا شش ماهه اول سال 92، به طور میانگین سالی 30 هزار وازکتومی تنها در بخش دولتی ایران صورت گرفته و نظر به اینکه اعلام شده سالانه 2 میلیون وازکتومی در جهان صورت می‌پذیرد و ایران یک درصد جمعیت جهان را دارد، این آمار  یک و نیم برابر متوسط جهانی است و حتی برخی از کارشناسان آمار اعمال جراحی را بیشتر از این دانسته و معتقدند که 3 برابر میانگین جهانی در ایران، وازکتومی انجام می شود. از این رو، توجه به توقف این گونه اعمال جراحی، برای پیشرفت سیاست های جمعیتی لازم و ضروری به نظر می رسد.