همواره افراد بسیاری جان خود را بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسید کربن از دست می دهند. برای پیشگیری از این حادثه چه می توان کرد؟ راه های درمانی، علل و علائم آن چیست؟


مسمومیت مونوکسید کربن

مسمومیت مونوکسید کربن بیماری است که به واسطه قرارگیری زیاد در معرض مونواکسید کربن ( گازی سمی، بی‌طعم، بی‌رنگ و بی‌بو) ایجاد می‌شود. اگر مونوکسید کربن زیادی در هوایی که تنفس می‌کنید وجود داشته باشد، بدن شما دیگر قادر به جذب اکسیژن نیست و آسیب‌های بافتی جدی در بدن اتفاق می‌افتد. مسمومیت مونوکسید کربن می‌تواند به مرگ منجر شود.

وسایل و ابزارهایی که گازهای حاصل از احتراق تولید می‌کنند، مانند وسایلی که با سوزاندن گاز یا سایر محصولات نفتی، چوب، و سوخت‌های دیگر کار می‌کنند، مونوکسید کربن تولید می‌کند. اگر مونوکسید کربن بیش از حد در هوا تجمع یابد، وضعیت خطرناک می‌شود.


علائم

علائم و نشانه‌های مسمومیت مونوکسید کربن شامل موارد زیر است:

• سردرد مبهم

• ضعف

• سرگیجه

• تهوع

• استفراغ

• کوتاهی تنفس

• گیجی

• تاری دید

• کاهش هوشیاری

مسمومیت مونوکسید کربن به ویژه برای افرادی که خواب یا مست هستند، خطرناک است. گازهای کشنده ممکن است پیش از این که کسی متوجه شود که مشکلی پیش‌آمده، افراد را به کام مرگ بکشاند.


چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

اگر به قرارگیری در معرض مونوکسید کربن مشکوک هستید، فوراً به هوای آزاد بروید و به دنبال کمک پزشکی باشید. اگر امکان دارد پنجره‌ها و درهایی که به سمت هوای بیرون راه دارند را باز کنید.


علت‌ها



مسمومیت مونوکسید کربن به واسطه تنفس گازهای حاصل از احتراق ایجاد می‌شود. اگر مونوکسید کربن زیادی در هوا وجود داشته باشد، بدن اکسیژن هموگلوبین سلول‌های قرمز خون را با مونوکسید کربن جایگزین می‌کند و اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌های بدن نمی‌رسد.



وسایل مختلفی که گاز یا چوب را می‌سوزانند مونوکسید کربن تولید می‌کنند، از جمله این لوازم عبارت‌اند از:

• بخاری‌های مخصوص گرم کردن فضای آزاد

• کوره و بخاری

• کباب پز یا گریلهای زغالی

• اجاق‌گاز

• آبگرم کن

• شومینه

• ژنراتورهای قابل‌حمل

• بخاری‌های چوبی و زغالی

• موتور اتومبیل و کامیون



معمولاً میزان مونوکسید کربن تولیدشده توسط این لوازم نگرانی ایجاد نمی‌کند، اما اگر دستگاه به صورت مناسب نصب نشده باشد یا در فضای بسته استفاده شود مانند استفاده از کباب پز زغالی در فضای بسته یا روشن کردن ماشین در پارکینگ (درحالی‌که در بسته است)، مونوکسید کربن تا حد خطرناکی در فضا جمع می‌شود.

استنشاق دود در جوار آتش نیز ممکن است موجب مسمومیت مونوکسید کربن شود.


گاز مونوکسید کربن چه تأثیری دارد؟

سلول‌های قرمز خون مونوکسید کربن را سریع‌تر از اکسیژن جذب می‌کنند. اگر مقدار زیادی از این گاز در هوا وجود داشته باشد جایگزین اکسیژن در سلول‌های قرمز خون می‌شود. این مانع رسیدن اکسیژن به بدن شده و به بافت‌ها آسیب وارد می‌کند و در نهایت منجر به مرگ می‌شود. مونوکسید کربن همچنین با پروتئین موجود در بافت‌ها ترکیب‌شده و بافت‌ها را نابود می‌سازد و موجب آسیب یا مرگ می‌شود.




چه افرادی در خطر مسمومیت مونوکسید کربن قرار دارند؟

همه انسان‌ها و حیوانات در خطر مسمومیت این گاز قرار دارند. گروه‌های خاصی مانند جنین، نوزادان و افرادی که بیماری‌های قلبی مزمن، کم خونی یا مشکلات تنفسی دارند بیشتر در مقابل تأثیرات آن آسیب‌پذیر هستند. هر ساله بسیاری از مردم دچار مسمومیت مونوکسید کربن می‌شوند و بسیاری از آن‌ها بستری‌شده یا می‌میرند. میزان مرگ‌ومیر در مسمومیت مونوکسید کربن بالا است.


چگونه می‌توان از مسمومیت مونوکسید کربن در خانه پیشگیری کرد؟

• همه لوازم گرمایشی، آب گرم‌کن و هر چیز دیگری که گاز، نفت یا زغال می‌سوزاند را توسط تکنسین کارامد هر سال سرویس کنید.

• گرم‌کن شیمیایی بدون شعله (قابل‌حمل) را در فضاهای بسته استفاده نکنید. اگر چه این گرمکنها شعله ندارند اما گاز می‌سوزانند و مونوکسید کربن ایجاد می‌کنند که در فضای بسته خانه، کابینت یا چادر تجمع می‌یابد.

• اگر بویی از بخش خنک‌کننده یخچال احساس کردید، از تکنسین بخواهید آن یخچال را سرویس کند. بوی بخش خنک‌کننده یخچال به این معنی است که اشکالی در آن وجود دارد و ممکن است گاز مونوکسید کربن از آن خارج شود.

• هنگام خرید تجهیزات گازی، تنها تجهیزاتی را خریداری کنید که مهر استاندارد داشته باشد.

• در خانه هشداردهنده مونوکسید کربن باطری دار نصب کنید و هر وقت می‌خواهید ابتدای پاییز و بهار ساعت را با ساعت رسمی کشور تنظیم کنید، باطری هشداردهنده مونوکسید کربن را تعویض نمایید.


عوامل خطر



برای افراد زیر قرارگیری در معرض مونوکسید کربن خطر بیشتری دارد

• جنین- سلول‌های خونی جنین سریع‌تر از سلول‌های خونی بزرگ‌سالان مونوکسید کربن را جذب می‌کنند. این موجب می‌شود بیشتر در هنگام مسمومیت مونوکسید کربن آسیب ببینند.

• کودکان – کودکان و خردسالان تعداد تنفس بیشتری نسبت به بزرگ‌سالان دارند و به همین علت بیشتر در هنگام قرارگیری در معرض مونوکسید کربن آسیب‌پذیر هستند.

• سالمندان- سالمندانی که تجربه مسمومیت مونوکسید کربن را دارند بیشتر در خطر آسیب‌های مغزی قرار دارند.



بسته به درجه و طول مدت قرارگیری در معرض مونوکسید کربن، مسمومیت ممکن است به موارد زیر منجر شود:

• آسیب دائمی به مغز

• آسیب به قلب که احتمالاً منجر به عوارض قلبی تهدیدکننده زندگی در سال‌های پس از مسمومیت می‌شود.

• مرگ


آماده شدن برای مراجعه به پزشک



اگر شما یا فردی که همراه شما است علائم مسمومیت با مونوکسید کربن (سردرد، سرگیجه، احساس تهوع، استفراغ، درد سینه، گیجی) را نشان می‌دهد فوراً او را به هوای آزاد برده و با اورژانس تماس بگیرید.



همین که به بیمارستان رسیدید پرسنل بیمارستان باید اطلاعات مهم را از شما دریافت کنند. در راه بیمارستان خود را برای این سؤالات آماده کنید:

• منشأ احتمالی مونوکسید کربن

• علائمی که تجربه‌شده و زمان شروع آن‌ها

• هر گونه مشکل ذهنی ایجادشده از جمله گیجی و مشکلات حافظه

• هر گونه کاهش هوشیاری

• وضعیت‌های پزشکی دیگری در فرد از جمله بارداری

• عادات سیگار کشیدن


آزمایش‌ها و تشخیص

اگر به خاطر احتمال مسمومیت مونوکسید کربن به اورژانس رفته‌اید احتمالاً فوراً درمان شروع می‌شود. برای تأیید تشخیص پزشک نمونه خون از بیمار می‌گیرد تا وجود مونوکسید کربن در خون را تأیید کند.


داروها و درمان‌ها

اگر فردی (یا خودتان) علائم مسمومیت مونوکسید کربن را نشان داد فوراً او را به هوای آزاد برده و با اورژانس تماس بگیرید.



همین که به بیمارستان رسیدید، درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اکسیژن خالص: در اتاق اورژانس ممکن است ماسک اکسیژن به بینی و دهان شما وصل کنند. این کار کمک می‌کند اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌هایتان برسد. اگر نتوانید خودتان نفس بکشید، دستگاهی به شما وصل می‌شود (ونتیلاتور) که به شما تنفس مصنوعی می‌دهد.

• درمان اکسیژن پرفشار- در برخی موارد درمان با اکسیژن پر فشار توصیه می‌شود. در این روش درمانی تمام بدن فرد در محفظه‌ای با اکسیژن پر فشار قرار داده می‌شود. درون این محفظه فشار هوا بیش از دو برابر فشار اتمسفری معمول است که موجب تسریع جایگزینی مونوکسید کربن با اکسیژن در خون می‌شود. درمان اکسیژن با فشار بالا در موارد شدید مسمومیت مونوکسید کربن ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین برای زنان باردار نیز از این روش استفاده می‌شود چون جنین بیشتر در خطر آسیب ناشی از مسمومیت مونوکسید کربن قرار دارد.


چگونه می‌توان در دستگاه‌ها و لوازم گازی به درستی از دودکش استفاده کرد؟

• همه لوازم گازی باید دودکش داشته باشند، به طوری که مونوکسید کربن در خانه، کابینت یا چادر جمع نشود.

• هرگز بخاری یا شومینه‌ای که دودکش ندارد را روشن نکنید.

• هر سال دودکش‌ها را تمیز کرده و بررسی کنید. دودکش‌ها ممکن است به واسطه چیزی مسدود شده باشد و این منجر به تجمع گاز مونوکسید کربن در خانه یا کابینت می‌شود.

• هرگز لوله دودکش را با چسب یا از این قبیل موارد سر هم نکنید. وصل کردن دودکش با این مواد ممکن است منجر به باز شدن منفذی در لوله و تجمع دی اکسید کربن در خانه شود.

• لوله دودکش افقی نباید کامل افقی باشد، بلکه در مسیر به سمت بیرون باید به سمت بالا باشد تا اگر سوراخی در لوله وجود داشت یا کامل به هم وصل نشده بود گازها از آن نشت نکنند.




چطور ایمنی را هنگام گرم کردن خانه حفظ کنیم؟

• هرگز از اجاق‌گاز برای گرم کردن خانه استفاده نکنید. استفاده از اجاق یا اجاق‌گاز برای گرم کردن خانه می‌تواند منجر به تجمع گاز مونوکسید کربن در خانه شود.

• هرگز از کباب پز زغالی یا باربیکیو در فضای بسته استفاده نکنید مگر در داخل شومینه دودکش دار.

• هرگز در فضای بسته زغال نسوزانید. سوزاندن زغال (قرمز، خاکستری، سیاه یا سفید فرقی نمی‌کند) موجب انتشار گاز مونوکسید کربن در فضا می‌شود.

• هرگز از اجاق یا پیک‌نیک دستی در فضای بسته استفاده نکنید چون گاز مونوکسید کربن در فضا جمع می‌شود.

• هرگز در داخل خانه، زیرزمین یا پارکینگ و نزدیک به پنجره، در یا دودکش از ژنراتور استفاده نکنید.


جلوگیری از مسمومیت مونوکسید کربن وسایل نقلیه



• سیستم اگزوز ماشین را هر سال بررسی کنید. یک نشت کوچک در سیستم اگزوز منجر به تجمع گاز مونوکسید کربن در ماشین می‌شود.

• هرگز ماشین را در داخل پارکینگ درحالی‌که در بسته است، روشن نکنید چون مونوکسید کربن به سرعت فضای بسته پارکینگ یا گاراژ را پر می‌کند. هرگز در داخل پارکینگی که به خانه مرتبط است روشن نکنید. همیشه در بیرون را باز بگذارید تا هوای تازه هنگام روشن شدن ماشین به پارکینگ جریان داشته باشد.

• اگر ماشین شما در پشتی دارد ، هنگامی که در عقب را باز می‌کنید باید دودکش یا پنجره‌ها را باز کنید تا مطمئن شوید هوای تازه وارد ماشین می‌شود. اگر تنها در عقب باز باشد، مونوکسید کربن اگزوز وارد ماشین می‌شود.


احتیاط‌های ساده برای پیشگیری از مسمومیت با مونوکسید کربن:

• هشداردهنده مونوکسید کربن تهیه کنید. نزدیک به هر اتاق‌خواب در خانه یک هشداردهنده مونوکسید کربن نصب کنید و مرتباً باطری‌های آن را بررسی کنید (حداقل دو بار در سال). اگر هشداردهنده به صدا در آمد فوراً خانه را ترک کنید و با آتش‌نشانی تماس بگیرید. هشداردهنده‌های مونوکسید کربن برای ماشین‌های بزرگ (موتور هوم) نیز قابل تهیه هستند.

• پیش از روشن کردن ماشین در پارکینگ را باز کنید. هرگز در محوطه بسته ماشین را روشن نکنید. اگر پارکینگ به خانه متصل و مرتبط است، وقتی ماشین را روشن می‌کنید، در بیرون را بازکرده و در به سمت خانه را محکم ببندید.

• از لوازم گازی با ایمنی کامل استفاده کنید. هرگز از اجاق برای گرم کردن خانه استفاده نکنید. اجاق‌های دستی را تنها در فضای باز استفاده کنید. بخاری‌های مخصوص فضای باز را تنها زمانی استفاده کنید که فردی بیدار بوده و مراقب است و درها و پنجره‌ها باز هستند. ژنراتور را در فضای بسته مانند پارگینگ یا پیلوت روشن نکنید.

• شومینه و لوازم گازی را مرتباً سرویس و تعمیر کنید. هر سال مطمئن شوید که مسیر دودکش‌ها باز بوده و سوراخ یا بازشدگی در مسیر وجود ندارد.

• اگر در خانه‌تان مسمومیت گاز مونوکسید کربن اتفاق افتاده است، حتماً باید منشأ آن را پیداکرده و پیش از سکونت در خانه آن را ترمیم کنید.


منبع:http://wiki.5040.ir/%D9%85%D8%B3%D9%85% ... D9%86.html